Akademia sztuki

Kierownik projektu: dr Mateusz Jasiński

Autorzy badań: dr Mateusz Jasiński,

dr inż. Elżbieta Jeżewska,

st. Tech. Roman Stasiuk

Celem zadania badawczego było wykonanie badań nad techniką i technologią malarską wybranych polskich artystów działających na przełomie XIX–XX w. Badania pokazały wyraźnie ścieranie się dwóch tendencji w polskiej sztuce, z jednej strony artystów tworzących ciągle w nurcie akademickim, z drugiej w rozwijającym się modernizmie i związanym z tym stosowaniem nowych materiałów i eksperymentów formalnych. W ramach zadania badawczego przeprowadzono konserwację i badania technologiczne sześciu obrazów wykonanych na tekturach. Do analizy wybrano dzieła: - Włodzimierza Tetmajera, Vlatimila Hoffmana, Alfonsa Karpińskiego, Józefa Graczyńskiego ze zbiorów prywatnych - Jacka Malczewskiego ze zbiorów prywatnych.

Analiza składu włóknistego podłoży tekturowych i składu gruntów, pozwoliła lepiej poznać różnice i podobieństwa w stosowaniu tego nowego podłoża malarskiego przez różnych artystów. Obserwacja obrazów w różnych zakresach promieniowania elektromagnetycznego wykazała również stosowanie odmiennych spoiw malarskich w zakresie jednego obrazu. W obrazie „Portret syna Rafała” Jacek Malczewski ewidentnie wykańczał obraz olejny za pomocą farb temperowych lub akwarelowych, wskazuje na to odmienne świecenie fragmentów warstwy malarskiej w podczerwieni. Możliwość kupowania gotowych materiałów malarskich pozwoliła artystą skupić się na samym procesie twórczym pomijając żmudny etap przygotowywania np. podobrazia. Szeroki wybór pozwalał indywidualnie dobierać je do zamierzonych efektów. Mogło to być np. płótno naklejone na tekturę, zagruntowana tektura lub jedynie przeklejona.

W realizacji zadania badawczego zastosowano nieniszczące metody obrazowania, wykorzystujące promieniowanie ultrafioletowe (ocena fluorescencji powierzchni obrazu wzbudzonej promieniowaniem ultrafioletowym), podczerwone (ocena warstw spodnich przy użyciu reflektografii w podczerwieni), zdjęcia w świetle widzialnym (VIS) oraz mikro- i makrofotografia. Do analiz stratygraficznych, identyfikacji pigmentów i spoiw wykorzystano instrumentalne metody wymagające pobrania niewielkich próbek. Analizy składu pierwiastkowego wykonano przy pomocy skaningowego mikroskopu elektronowego sprzężonego z mikrosondą elektronową EDS (analiza SEM-EDS).