Zachęcamy do zapoznania się z raportem, który w całości można pobrać tutaj.

Źródło fotografii: Unsplash i zasoby wewnętrzne Banku.

Czy w Polsce może być silny popyt firm na kredyt?

W raporcie stawiamy zdecydowaną tezę: tak, popyt firm na kredyt w najbliższych latach się umocni, a akcja kredytowa w Polsce będzie nadganiać dystans dzielący ją od innych państw regionu Europy środkowo-wschodniej (CEE). O ile bowiem w ostatnich latach Polska istotnie była jedynym państwem CEE, w którym wolumen kredytów dla przedsiębiorstw niefinansowych zmalał w stosunku do PKB, tak dołek cyklu kredytowego wypadł nad Wisłą niemal dwa lata wcześniej niż w pozostałych gospodarkach regionu.

W rezultacie obecnie czeka nas okres dynamicznego domykania luki dzielącej rozmiar akcji kredytowej w Polsce i w reszcie CEE. Polskie instytucje finansowe obecnie raportują silniejszą poprawę popytu ze strony firm niż banki ze strefy euro. Co więcej, odbudowa popytu na kredyt dotyczy wszystkich kategorii przedsiębiorstw (MŚP i dużych firm), czyli nie jest ograniczona jedynie do pewnego segmentu rynku kredytowego.

Kluczowym czynnikiem wsparcia na rynku kredytów korporacyjnych po stronie popytowej będzie boom inwestycyjny związany z realizacją dużych projektów transformacyjnych. Po słabszej pierwszej połowie tego roku – kiedy to wolniejszy napływ środków inwestycyjnych z UE nieco zahamował realizację inwestycji infrastrukturalnych nad Wisłą – obserwujemy już sygnały ożywienia inwestycyjnego. Pod koniec przyszłego roku realne inwestycje osiągną dwucyfrowe wzrosty, generując ponad połowę całkowitego wzrostu PKB. Stanie się tak za sprawą zwiększonego dopływu funduszy europejskich, w tym ok. 65 mld PLN tytułem dotacji z KPO i ok. 35 mld PLN w postaci pożyczek.

Do korzystnych warunków popytowych w przyszłym roku dołączy również silny impuls podażowy w postaci dalszych obniżek stóp procentowych: naszym zdaniem około połowy 2026 r. stopa referencyjna NBP osiągnie docelowy poziom 3,50%, sprowadzając tym samym realny koszt pieniądza w okolice 1%. Wpływ dalszego poluzowania polityki pieniężnej na rynek kredytowy będzie niebagatelny – wystarczy wspomnieć, że obecnie dwie z trzech najistotniejszych przyczyn zacieśniania akcji kredytowej przez banki jest bezpośrednio lub pośrednio związanych ze stopami procentowymi.

Na koniec odnotujmy, że również czynniki mikroekonomiczne związane z sytuacją finansową i płynnościową przedsiębiorstw, będą w najbliższych latach wspierać wzrost popytu firm na kredyt. W 2024 r. przedsiębiorstwa niefinansowe w Polsce wyraźnie się oddłużyły, ale jednocześnie odnotowały spadek rentowności kapitałów własnych (ROE). W poszukiwaniu poprawy ROE firmy mogą mieć dodatkowy apetyt na zwiększenie dźwigni finansowej, zwłaszcza że mają obecnie zwiększoną przestrzeń na podwyższenie wskaźników zadłużenia.

Czynniki ryzyka dla ożywienia kredytowego w Polsce

Przedstawiony w raporcie, optymistyczny scenariusz dla rynku bankowości korporacyjnej, nie jest rzecz jasna pozbawiony ryzyk. Mamy tu na myśli utrzymującą się na podwyższonym poziomie niepewność makroekonomiczną i geopolityczną. W niestabilnym otoczeniu firmy mogą nie być skłonne do wchodzenia w procesy inwestycyjne, nawet wobec silnych zachęt instytucjonalnych. Dodatkowo, polityka banków w Polsce wciąż jest restrykcyjna, mimo że pierwsze dostosowania polityki pieniężnej miały miejsce już przeszło dwa lata temu.

Ze wspomnianymi wyżej zachętami instytucjonalnymi wiąże się jeszcze jeden, niezwykle ciekawy wątek. Otóż środki europejskie, w tym zwłaszcza pożyczki z KPO, z jednej strony będą stymulować inwestycje, ale z drugiej – wypychać komercyjne finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych. Wg naszych obliczeń w 2026 r. 35 mld PLN pożyczek z KPO, udzielonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego, sprawi że dynamika portfela korporacyjnego największych banków komercyjnych będzie o połowę niższa (4,7% r/r) od dynamiki w całym sektorze bankowym (9,4% r/r). Mechanizm wypychania będzie bardzo prosty: każda złotówka pozyskana przez firmy w postaci preferencyjnych pożyczek będzie jednocześnie złotówką, której nie zobaczymy w akcji kredytowej banków komercyjnych. Sądzimy jednak, że za sprawą efektów mnożnikowych i zwiększonego zapotrzebowania na finansowanie obrotowe, długookresowy wpływ pożyczek i dotacji z KPO na rynek kredytowy okaże się dodatni.

Na koniec odnotowujemy nieoczywisty związek demografii z perspektywami dla rynku kredytowego. Wiele spośród najlepiej rozwijających się polskich firm zostało założonych w latach 90 XX w. – nietrudno policzyć, że ich właściciele powoli wchodzą w wiek emerytalny. Tymczasem proces sukcesji jest trudny i czasochłonny, zwłaszcza wobec faktu, że potencjalni sukcesorzy – dzieci przedsiębiorców z lat 90 – często są niechętni przejmowaniu odpowiedzialności za rodzinne biznesy, preferując inne kierunki rozwoju zawodowego i osobistego. W sytuacji, w której kwestia nadzoru właścicielskiego nad firmą jest niepewna, apetyt na kredyt, inwestycje czy ekspansje w naturalny sposób maleje.

Prognozy dla rynku kredytów korporacyjnych

Uważamy, że motory wzrostu popytu na kredyt okażą się silniejsze od czynników ryzyka. Wobec poprawy sytuacji podażowej oczekujemy wyraźnego przyspieszenia akcji kredytowej dla przedsiębiorstw. W szczególności prognozujemy, że pierwszy raz w historii dynamika wolumenu należności banków od firm przez dwa lata z rzędu będzie rosła o ponad 9% rocznie. Przyspieszenie kredytowe będzie najbardziej widoczne w segmencie dużych firm i kredytu obrotowego. Dynamiczny wzrost kredytu przewyższy stopę wzrostu depozytów; w efekcie – pierwszy raz od przeszło dekady – wskaźnik loan-to-deposit przestanie spadać.